Skip to main content

පට්ට ගවේසි

කුනු හරුප ගීත හා ශෘංගාරාත්මක කලා නිර්මාන අතර වෙනස ගැන ලියන්න කියල ගත්තට ලියලත් වැඩක් නැහැ වගේ හිතෙනවා.  ජාතියේ හැම පැතිකඩක්ම කඩා වැටෙද්දි, පක්ෂ විපක්ෂ භේදයකින් තොරව දේශපාලුවන් විවිධ ක්‍රම ඔස්සේ රට දූෂ්‍ය කරද්දි එක එක පක්ෂවලට තාමත් හුරේ දමන මරි මෝඩ ජනතාවට කුනුහරුප සිංදු හැර ප්‍රබුද්ධ හෝ සරල රස වින්දන සිංදු දැනේවිද! තම මෑනි, මනුස්සයා යුද්ධ කරද්දි, තමන්ව අවජාතන කල දුකට ශිෂ්නයේ සයිස් එක ගැන සිංදු කීමට දෛර්ය ගත් යොහානිට පට්ට (ග)වේසි නිල නාමය ලබා දුන්නත් අපේ නම් කිසි මෙව්ව එකක් නැක. 

ඉලෙක්ට්‍රෝනික්ස් IV (Electronics) - 13

Input Resistor – RIN

සමහර පරිපථවල ඔබ දැක ඇති මයික් එක ඉන්පුට් කැපෑසිටරයට සවි වන්නට පෙර ශ්‍රේණිගත රෙසිස්ටරයකට සම්බන්ද කරනවා. මයික් එක කන්ඩෙන්සර් වුවත් ඩයිනමික් වුවත් ඊට වෙනසක් නැත. මා ඇඳ ඇති පරිපථවල එවැන්නක් යොදා නැත. ඇත්තටම මයික් පමණක් නොව, පරිපථයට සංඥා ඇතුලු කරන ඕනෑම සෙන්සරයක්/උපාංගයක් ඇති අවස්ථාවක් වුවද ගත හැකිය. මෙම රෙසිස්ටරය සාමාන්‍යයෙන් input resistor (RIN) ලෙස නම් කරනවා.


මෙම රෙසිස්ටරය සංඛේතවත් කරන්නේ කැපිටල් අකුරිනි. rin ලෙස සිම්පල් අකුරින්ද යම් ඉන්පුට් රෙසිස්ටරයක් අපට හමු විය. මේ දෙක එකිනෙකට වෙනස් දෙකක්ය. (කැපිටල් සිම්පල් භේදයේ වැදගත්කම නිතරම නිතර මතු වෙනවා නේද?) rin යනු පසුඅධියරයක ඉන්පුට් රෙසිස්ටන්ස්/ඉම්පීඩන්ස් අගය වේ. එයම අවශ්‍ය නම් zin ලෙසද දැක්විය හැකිය (සම්බාදකය හෙවත් ඉම්පිඩන්ස් සංකේතවත් කරන්නේ ඉංග්‍රිසි ඉසෙඩ් අකුරිනි). සාමාන්‍යයෙන් මෙම rin/zin යනු සූත්‍රයක් සුලු කිරීමෙන් ගණනය කර ලබා ගන්නා අගයක් වේ. එහෙත් RIN යනු අප විසින් පිටින් යොදන නිෂ්චිතවම/ඇත්තටම අපට ස්පර්ශ කළ හැකි රෙසිස්ටරයකි.

මෙවැනි රෙසිස්ටරයක් සවි කිරීමට හේතුව කුමක්ද? හේතුව හෝ හේතු දැනගත් විට එවැනි රෙසිස්ටරයක් අවශ්‍ය වෙලාවට දැමීමටත්, අනවශ්‍ය වෙලාවට නොදැමීමටත් ඔබට තීරණය කළ හැකියි (අනෙක් පරිපථවල එය තිබෙන නිසා තමනුත් කරන්නම් වාලේ නොකර). සමහර පොත්වල කියන්නේ එය වෝල්ටියතාව (සංවේදකයෙන් නිපදවන සංඥා වෝල්ටියතාව) සංඥා ධාරාවක් බවට පත් කිරීමට යොදා ගන්නා බවයි.

සටහන
වෝල්ටියතාවක් ඊට අනුරූප ධාරාවක් බවට පත්කර ගන්නේ රෙසිස්ටරයක් මඟිනි. එහි විරුද්ධ දේ, එනම් ධාරාවක් ඊට අනුරූප වෝල්ටියතාවක් බවට පත්කර ගන්නේද රෙසිස්ටරයක් මඟිනි.

මෙසේ සිතා බලන්න. යම් සංඥා උත්පාදක උපාංගයක අග්‍ර දෙකේ පිහිටන්නේ වෝල්ටියතාවක්නෙ. එම අග්‍ර දෙක කෙලින්ම එකිනෙකට ෂෝට් කළොත් න්‍යායාත්මකව එහි “අනන්ත” ධාරාවක් ගලා යයි (ශූන්‍ය ප්‍රතිරෝධය නිසා). එහෙත් ඔබ දන්නවා අනන්ත ධාරාවක් කියා දෙයක් තිබිය නොහැකියි; ඒ වෙනුවට ඉතා අධික ධාරාවක් ගලා ගොස් පරිපථය පිලිස්සී යයි. තවදුරටත් සිතුවොත් පෙනේවි අනන්ත ධාරාවක් වෙනුවට අධික ධාරාවක් ගලා ගියේ ඒ පරිපථ මාර්ගයේ තිබූ ඉතා කුඩා ප්‍රතිරෝධය නිසා බව (ප්‍රායෝගිකව සුපිරිසන්නායක හැරෙන්නට සෑම විද්‍යුත් සන්නායකයකම යම් ප්‍රතිරෝධයක් තිබේ). ඒ කියන්නේ වෝල්ටියතාව එතැනත් ධාරාවක් බවට පත් වූයේ පථය පුරා පැතිරී තිබූ (ස්ට්‍රේ) ප්‍රතිරෝධය නිසාය. ඉතිං, අපට අවශ්‍ය ප්‍රමාණය දක්වා ධාරාව පවත්වා ගෙන යෑමට අප කළ යුත්තේ සුදුසු අගයකින් යුතු ප්‍රතිරෝධයක් සවි කිරීම නේද? ඒ කියන්නේ ප්‍රතිරෝධය විසින් වෝල්ටියතාව ඊට අනුරූප ධාරාවක් බවට පත් කර ඇත.



ධාරාවක් මඟින් වෝල්ටියතාවක් බිහි කරන ආකාරය තේරුම් ගැනීමට ඊටත් වඩා පහසුවෙන් අවබෝධ කර ගත හැකිය. ඔබ දන්නවා යම් ප්‍රතිරෝධකයක් හරහා ධාරාවක් ගලා යන විට, එම ප්‍රතිරෝධකයේ දෙපස වෝල්ටියතාවක් පාතනය/ඩ්‍රොප් වෙනවා, V = IR සූත්‍ර ප්‍රකාරව.


ඇත්තෙන්ම, කෙටියෙන්ම බැලුවොත් ඉහත අවස්ථා දෙකේදීම බලපැවැත් වූයේ ඕම් නියමයි. වෝල්ටියතාවක් ධාරාවක් බවට පත් කරන අවස්ථාවේදී එය I = V/R යන ස්වරූපයෙන්ද, ධාරාවක් වෝල්ටියතාවක් බවට පත් කරන අවස්ථාවේදී එය V = IR යන ස්වරූපයෙන්ද සැලකීමට සිදු වේ.

ඉහත සටහන අනුවද බැලූබැල්මට එම එම පොත්වල තිබෙන ප්‍රකාශය සාධාරණ බව පෙනේ. එහෙත් එයම නොවේ සත්‍යය. සංඥාව උත්පාදනය කරන සෙන්සරය ප්‍රායෝගික උපාංගයකි. එහි හැමවිටම යම් අභ්‍යන්තර ප්‍රතිරෝධයක් පවතී. ඒ කියන්නේ සෙන්සරය ඇතුලේ දැනටමත් යම් ප්‍රතිරෝධකයක් තිබෙනවා සේ සැලකීමට සිදු වේ. එවිට, යම් උපාංගයක් එහි අග්‍ර දෙකට පහත ආකාරයට සම්බන්ද කරන විට, අර අභ්‍යන්තර ප්‍රතිරෝධය RS ලෙස නිරූපණය වන නිසා, එමඟින් සංඥා වෝල්ටියතාව සංඥා ධාරාවක් බවට පත් වී ඇත.

මෙතැන තිබෙන බරපතල කාරණාව වන්නේ සෙන්සරයේ ඉම්පීඩන්ස් අගය (එනම් RS අගය) හා එය සවි වන පසුඅධියරයේ ඉන්පුට් ඉම්පීඩන්ස් අගය අතර ගැලපීමේ ප්‍රශ්නයකි; සිදු විය හැකි සංඥා විකෘතියකි. එය මෙසේ පැහැදිලි කර ගත හැකිය.

සෙන්සරයේ ඉම්පිඩන්ස් අගයට වඩා බොහෝ සෙයින් පසුඅධියරයේ ඉම්පිඩන්ස් අගය විශාල යැයි සිතන්න (වඩා හොඳින් පැහැදිලි වීම පිනිස RS = 0 ලෙස වුවද සැලකිය හැකිය). සාමාන්‍යයෙන් සෙන්සරයෙන් ජනිත වන සංඥා වෝල්ටියතාව තීරණය වන්නේ සෙන්සරයේ සංවේදිතාව මතය. එය පසුඅධියරය මත තීරණය නොවේ. එහෙත් එම වෝල්ටියතාව දැන් ධාරාවක් බවට පත් වන්නේ පසුඅධියරයේ ඉන්පුට් ඉම්පිඩන්ස් අගය මඟිනි. මොහොතකට සිතමු (මිලිතත්පරයක හෝ එවන් කුඩා කාලයක් තුල) සෙන්සරයෙන් ජනිත වන්නේ වෝල්ට් 1ක නියත වෝල්ටියතාවක් කියා.

ඉතිං, මෙම පසුඅධියරයේ ඉන්පුට් ඉම්පීඩන්ස් අගය දිගටම (දළ වශයෙන් හෝ) ස්ථාවරව/නියතව පවතින්නේ නම්, හා මෙම ඉම්පිඩන්ස් අගය ඔම් 100ක් නම්, සංඥා ධාරාව වන්නේ 1V/1ooΩ = 10mA වේ. ඒ අනුව, සංඥා වෝල්ටියතාව කාලයත් සමඟ නියතව පැවතියත් හෝ විචලනය වුවත්, එම සංඥා වෝල්ටියතා හැඩයම සහිත සංඥා ධාරාවක් ලස්සනට ඇති වේ


එහෙත් කුමක් හෝ හේතුවක් නිසා, (අර මිලිතත්පරයක කාලය තුලදීම) පසුඅධියරයේ ඉම්පීඩන්ස් අගය ඔම් 125 හෝ වෙනත් අගයක් බවට පත් වූයේ නම්, දැන් සංඥා ධාරාව 1V/125R = 8mA වේ. ඒ කියන්නේ එකම සංඥා වෝල්ටියතාවට දැන් වෙනස් සංඥා ධාරා දෙකක් ලැබී තිබෙනවා සංඥාවේ පාලනයෙන් තොරව හා පසුඅධියරයේ ඉම්පීඩන්ස් අගය වෙනස්වීම නිසාම. බලන්න මිලිතත්පරයක කාලය තුල සංඥා වෝල්ටියතාව එකම මට්ටමේ (නියතව) පැවතියත්, ඊට අනුරූප සංඥා ධාරාවද එම කාල සීමාව තුල එකම මට්ටමකින් පැවතිය යුතුව තිබුණත්, දැන් එය මට්ටම් දෙකක් ලෙස ඇත; එය විකෘතියකි.


ඉතිං, කාලයත් සමඟ විචලනය වන සංඥා වෝල්ටියතාවේම හැඩය සහිත සංඥා ධාරාවක් දැන් ලැබෙන්නේ නැත. බයිපෝලර් ට්‍රාන්සිස්ටරය වැනි ධාරාවෙන් පාලනය වන උපාංගයකට එය සංඥාව විකෘති වීමකට මඟ පාදයි (ඒ කෙසේද යත්: එම විකෘති බේස් ධාරාව වර්ධන වීමෙන් විකෘතිය සහිතව කලෙක්ටර් ධාරාවක් ඇති වී, එම විකෘති කලෙක්ටර් ධාරාව කලෙක්ටර් රෙසිස්ටරය හරහා යන විට විකෘති වූ වෝල්ටියතාවක් බවට පත් වේ). පහත රූපයෙන් දැක්වෙන්නේ වෝල්ටියතා හැඩයට වඩා ධාරා හැඩය තරමක් වෙනස් වීමයි. සැබෑ සංඥාව යනු වෝල්ටියතාව නිසා, එම වෝල්ට්යතා හැඩයෙන් ධාරාවේ හැඩය වෙනස් නිසා එතැන විකෘතියක් නේද තිබෙන්නේ?


මෙම විකෘතිය ඇති වන්නේ සෙන්සරය සවි කර ඇති පසුඅධියරයේ ඉන්පුට් රෙසිස්ටන්ස්/ඉම්පීඩන්ස් අගයත් කාලයත් සමඟ විචලනය වන විටයි.

ඇත්තටම මෙය ට්‍රාන්සිස්ටර් තුල සිදු වෙනවානෙ. මතක් කර බලන්න කොමන් එමිටර් වින්‍යාසයේදී ඉන්පුට් රෙසිස්ටන්ස් අගය (β+1)re වන අතර, මෙහි β නියතයක් වුවත් re යනු එමිටර්/කලෙක්ටර් ධාරාව අනුව විචලනය වන්නකි. ට්‍රාන්සිස්ටරයේ බේසය මතට යම් සංඥා ධාරාවක් යොමු කළ විට, ධාරා වර්ධනය නිසා ඊට වඩා සිය ගණනක් විශාල ධාරාවක් එමිටරය හා කලෙක්ටරය හරහා ගමන් කරනවානෙ. එ් කියන්නේ, සංඥාවට අනුරූපව බේස් ධාරාවද, බේස් ධාරාවට අනුරූපව කලෙක්ටර් ධාරාවද විචලනය වන නිසා, සංඥාවට අනුරූපව එමිටර් ධාරාව නිරන්තරයෙන්ම විචලනය වෙනවා; එවිට ඉබේම ට්‍රාන්සිස්ටරයේ ඉන්පුට් ඉම්පිඩන්ස් එකත් වෙනස් වෙනවා (re = 25/IE නිසා). ඒ කියන්නේ ඉහත විකෘතිය ඇති වෙනවා.

ඉතිං, මෙම විකෘතිය නැති කිරීමට බැරි වුවත් අපට අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට අවම කළ හැකියි අනිවාර්යෙන්ම. මේ සඳහා කළ හැකි හොඳම දේ වනු ඇත්තේ පසුඅධියරයේ ඉන්පුට් ඉම්පිඩන්ස් එකට වඩා ඉතා වැඩි අගයක් සෙන්සරයේ ඉම්පිඩන්ස් එකේ තිබීමයි (පෙර අවස්ථාවේදී මෙන්, මෙහිදී පසුඅධියරයේ ඉම්පිඩන්ස් අගය 0 ලෙස සලකමු). එවිට, සංඥා වෝල්ටියතාව සංඥා ධාරාවක් බවට පත් වන්නේ සෙන්සරයේම අභ්‍යන්තර ප්‍රතිරෝධයෙනි. එම ප්‍රතිරෝධ අගය අර වගේ විචලනය වන්නක් නොවේ. මෙවැනි අවස්ථාවක් ධාරා ප්‍රභවය (current source) ලෙස හැඳින්වේ.

සටහන
current source හා voltage source (වෝල්ටියතා ප්‍රභව) යනුවෙන් සංකල්ප දෙකක් පවතී. සැබැවින්ම ඒවා සංකල්පම නොව ප්‍රායෝගිකව නිර්මාණය කර ගත හැකි උපක්‍රම වේ. අයිසී නිර්මාණයේදී බහුලවම භාවිතා වුවත්, සාමාන්‍ය පරිපථ නිර්මාණයේදීද ප්‍රයෝජනවත් උපක්‍රම දෙකකි.

කරන්ට් සෝස් එකක් යනු, ඊට සම්බන්දව ඇති පසුඅධියරයේ ඉම්පිඩන්ස් අගය නියත නොවී විචලනය වුවත්, කරන්ට් සෝස් එකට ඉන් කිසිදු බලපෑමක් ඇති කර නොගෙන තමන් විසින් පිට කරන ධාරා ප්‍රමාණය ඒ විදියටම පිට කරන උපක්‍රමයකි.

මෙම හපන්කම කරන්නට හැකි වන්නේ කරන්ට් සෝස් එකේ අභ්‍යන්තර ප්‍රතිරෝධය පසුඅධියරයේ ප්‍රතිරෝධයට වඩා ඉතා අධිකව වැඩි වන විටයි (සෛද්ධාන්තිකව ගත් විට අභ්‍යන්තර ප්‍රතිරෝධය අනන්තය වන විටයි). මේ පිළිබඳ විස්තරයක් තමයි මොහොතකට පෙර සිදු කළේ.

එලෙසම, වෝල්ටේජ් සෝස් එකක් විසින් පසුඅධියරයේ ඉම්පීඩන්ස් අගය විචලනය වුවත්, තමන් විසින් පිට කරන වෝල්ටියතා ප්‍රමාණය ඒ විදියටම පිට කරයි. වෝල්ටේජ් සෝස් එකේ අභ්‍යන්තර ප්‍රතිරෝධය පසුඅධියරයේ ප්‍රතිරෝධයට වඩා අධිකව අඩු විට (සෛද්ධාන්තිකව ගත් විට, අභ්‍යන්තර ප්‍රතිරෝධය ශූන්‍ය වන විට), වෝල්ටේජ් සෝස් එක මතු වේ.

මේ දෙකම ගැන පසුවට වැඩි විස්තර සහිතව සාකච්ඡා කෙරේ. මේ දැන් සිදු කළේ මේ උපක්‍රම දෙක මතක තබා ගත යුතු හොඳම කෙටිම ක්‍රම දෙක කියා දීම පමණි.

එහෙත් ඉහත පැවසූ විසඳුමත් (එනම්, මයික් එක කරන්ට් සෝස් එකක් ලෙස ක්‍රියාත්මක වීම) ප්‍රායෝගිකව හරි යන්නේ නැති වන්නට පුලුවන්. ඊට හේතුව අප දන්නවා පෙරඅධියරයෙන් යම් සංඥා වෝල්ටියතාවක් පසුඅධියරයට ලබා දීමට අවශ්‍ය නම්, පෙරඅධියරයේ අවුට්පුට් රෙසිස්ටන්ස් අගයට වඩා පසුඅධියරයේ රෙසිස්ටන්ස් අගය ඉතා විශාල විය යුතුයි. එහෙත් සංඥා විකෘතිය නැති කිරීමට යෑමේදී සිදු වන්නේ මෙහි අනෙක් පැත්තයි. ඒ කියන්නේ සංඥා වෝල්ටියතාවෙන් ඉතාම ඉතා කුඩා කොටසක් පමණයි දැන් පසුඅධියරයට යන්නේ. එය පිලිගත නොහැකි තත්වයකි. එය පිලිගත හැකි ක්‍රමයක්ද තිබෙන අතර, ඒ ගැන පසුවට බලමු.

ඒ අනුව, එම අන්ත දෙකේ අතරමැදි අවස්ථාවක් අපට තෝරා ගැනීමට සිදු වෙනවා. සමහරෙකු එම අතරමැදි අවස්ථාව ලෙස ගෙන තිබෙන්නේ සෙන්සරයේ සම්බාදක අගය හා පසුඅධියරයේ සම්බාදක අගය සමාන වන අවස්ථාවයි. එය ඉම්පිඩන්ස් මැචිං සංකල්පයටම සමාන වේ. එය පිලිගත හැකි විසඳුමකි. මෙවිට දළ වශයෙන් අඩුම ගානේ 50%කින්වත් වෙන්නට තිබෙන විකෘතිය අවම වේ. ඊටත් වඩා විකෘතිය අවම කිරීමට අවශ්‍ය නම්, පසුඅධියරයේ ඉම්පිඩන්ස් අගය තවත් අඩු කළ හැකිය. ඔබ දැන් දන්නවා, පසුඅධියරයට ප්‍රමාණවත් තරම් ප්‍රබලතාවකින් ඉන්පුට් සංඥාව උකහා ගත හැකි නම්, පසුඅධියරයේ ඉන්පුට් ඉම්පිඩන්ස් අගය අඩු වූවාට එතරම් ගැටලුවක් නැත. ඉතිං, අවස්ථාවේ හැටියට ගණනය කර ඔබට එය තීරණය කළ හැකියි.

යම් යම් ක්‍රම මඟින් පසුඅධියරයේ ඉන්පුට් ඉම්පිඩන්ස් අගය අපට අවශ්‍ය පරිදි විචලනය කළ හැකියි. එමඟින් සංවේදකයේ ඉම්පීඩන්ස් අගයට සමාන හෝ ගැලපෙන අගයක් ඇති කළ හැකියි. එහෙත් මෙහිදී සමස්ථ ට්‍රාන්සිස්ටරයේම අගයන්ද ඒ සමඟම වෙනස් වේ. එය කරදරකාරී වැඩක් විය හැකියි. තවද, සෙන්සරයේ ඉම්පීඩන්ස් අගය අපට වෙනස් කළ නොහැකිය; එය නිෂ්පාදනය කරන විටම බොහෝවිට තීරණය වී ඇත. එහෙත් එම සෙන්සරයට පිටතින් ශ්‍රේණිගතව සම්බන්ද කරන රෙසිස්ටරයක් මඟින් සෙන්සරයේ ඉම්පීඩන්ස් අගය “කෘත්‍රිමව” වෙනස් කළ හැකියි ඉතා පහසුවෙන්ම.

ඒ ආකාරයෙන් සංඥා විකෘතිය අවම කිරීමට ඉන්පුට් රෙසිස්ටරයක් යෙදීම ඉතා පහසු දෙයකි. එහෙත් ඉන් ඇති වන අවාසියක්ද ඇත. එනම්, සංඥාවෙන් පිට වන ධාරා ප්‍රමාණය අඩු වේ (ඔබ දන්නවා විදුලිය ගමන් කරන මාර්ගයේ/පථයේ ප්‍රතිරෝධය වැඩි වන විට, ඊට සමානුපාතිකව ධාරාව අඩු වේ). ඉන්පුට් වන ධාරාව අඩු වන විට, එම බලපෑමෙන් අවුට්පුට් ධාරාවද අඩු වේ. ඒ කියන්නේ සමස්ථ ට්‍රාන්සිස්ටරයේ ගේන් එක අඩු වීමක් ලෙස එය සැලකීමට සිදු වේ. ඊට කරන්නට දෙයක් නැත. විකෘති සංඥාවකින් අපට ප්‍රයෝජනයක් නැහැනෙ (හරියට ලෙඩා මලත් බඩ සුද්දයි වගේ තත්වයක් අපට අවශ්‍ය නැත).

ඇත්තටම ස්මෝල් සිග්නල් ට්‍රාන්සිස්ටරයක්/පරිපථයක් සඳහා ඉහත විස්තර කළ සංඥා විකෘති වීමේ ගැටලුව ඉතා අල්ප වේ. ඊට හේතුව සංඥා ස්මෝල් (කුඩා) වීමම තමයි. ඉන්පුට් සංඥාව නිසා ඇති වන වර්ධිත කලෙක්ටර් ධාරාවේ විචලනය නියත නිවාත ධාරාවට වඩා ඉතා කුඩා වේ. ඉතිං, එමිටර්/කලෙක්ටර් ධාරාවේ සුලු විචලනය විසින් ට්‍රාන්සිස්ටරයේ ඉන්පුට් ඉම්පිඩන්ස් එක වෙනස් කරන්නේ ඉතා අල්ප වශයෙනි. එය විකෘතියක් ඇති කරන මට්ටමක බොහෝවිට නැත. කෙසේ වෙතත්, 10%ක් හෝ ඊට අඩු හෝ වැඩි ප්‍රමාණවලින් විචලනයක් ඇති කරයි නම්, එතැන ගැටලුව සැලකිල්ලට ගත යුතු තරමේ එකකි; එනම් ඉන්පුට් රෙසිස්ටරයක් සවි කිරීමට සුදුසු අවස්ථාවකි.

ඉන්පුට් රෙසිස්ටරයක් දැමීමට සුදුසු තවත් අවස්ථාවක් ඇත. එනම්, පසුඅධියරය බලාපොරොත්තු වන ප්‍රමාණයට වඩා ප්‍රබල සංඥාවක් ඊට ඇතුලු වන වන විටයි. මෙවැනි ප්‍රබල සංඥාවක් නිසා ට්‍රාන්සිස්ටරයේ ඉන්පුට් එකට ඉතා විශාල ධාරා ප්‍රමාණයක් ඇතුලු වෙවි. එමඟින් සමහරවිට සංඥා විකෘතියක් ඇති විය හැකිය. එය වැලැක්විය හැකියි ඉන්පුට් රෙසිස්ටරයක් දැමීමෙන්. එවිට, මොහොතකට පෙරත් පැවසූ ලෙස, සංඥා ධාරා ප්‍රමාණය කුඩා වේ. මෙය සංඥා හායනය කිරීමකි (signal attenuation).

සංඥාව ප්‍රබල මට්ටමින් ඇතුලු වීමෙන් ඇති වන සංඥා විකෘති ඔබ ඕනෑ තරම් අත්විඳ තිබෙනවා. සමහර වෙලාවට ඔබ අදාල උපකරණයේ වොල්‍යුම් එක අඩු කරනවා එම කඨෝර ඝෝෂාකාරී විකෘති ශබ්දය අඩු කිරීමට.

ඉන්පුට් රෙසිස්ටරයක් යොදන තවත් අවස්ථාවක් තිබෙනවා කලෙක්ටර් ෆීඩ්බැක් බයසිං ක්‍රමය යොදා ගන්නා විට. එම පාඩමේදී මේ ගැන මා වැඩිදුරටත් විස්තර කරන්නම්.
සමහර පරිපථවල ඉන්පුට් රෙසිස්ටරයක් යෙදීමට ඉහත සඳහන් කළ හේතු හැරෙන්නට තවත් හේතු/අවස්ථා මතු වන්නට හැකිය.

Comments

  1. මයික් වල gain එක කියන්නේ මොකද්ද? gain එකෙයි volume එකෙයි තියෙන වෙනස මොකද්ද?

    ReplyDelete
    Replies
    1. හරියටම බැලුවොත් මයික් එකට ගේන් එකක් කියා දෙයක් නැත. සෑම මයික් එකක්ම යම් ප්‍රීඈම්ප් එකකට මුලින්ම සෙට් වේ. ප්‍රීඈම්ප් එකෙන් කරන්නේ මයික් එකෙන් නිපදවෙන ඉතා කුඩා වෝල්ටියතා සංඥාව තරමක ඉහල වෝල්ටියතා සංඥාවක් බවට වර්ධනය කිරීමයි. එය තමයි ගේන් එක කියන්නේ. එය ඇත්තටම වෝල්ටියතා ගේන් එකයි (මීට අමතරව ඉලෙක්ට්‍රොනික්ස්වල ධාරා ගේන් එක ජව ගේන් එක කියා දෙකකුත් තියෙනවා). gain යනු amplification කියන එකමයි. දෙකේම තේරුම වර්ධනය යන්නයි.

      ප්‍රීඈම්ප් එකෙන් පසුව සාමාන්‍යයෙන් පවර් ඈම්ප් එකකුත් තියෙනවානෙ. ඉතිං, අවසාන වශයෙන් ශබ්දය පිට වන ස්පීකර් සම්බන්ද වන්නේ ඒකටයි. පවර්ඈම්ප් එක ග්‍රහණය කර ගන්නේ තරමක් ප්‍රබල වෝල්ටියතා සංඥාවක් වන අතර, ඉන් පිට කරන්නේ (ඉතා) ප්‍රබල ජව සංඥාවක් (ඒ කියන්නේ සංඥාවේ වෝල්ටියතාව හා ධාරාව යන දෙකම බලවත්). එනිසා, ප්‍රීඈම්ප් එකේ මයික්/ඉන්පුට් ගේන් එක අඩු වැඩි කරන විට, පවර්ඈම්ප් එකට ලැබෙන සංඥා වෝල්ටියතාවද අඩු වැඩි වීම නිසා, අවසාන වශයෙන් පිට වන ජව සංඥාවේ අඩු වැඩි වීමක් සිදු විය හැකියි. එහෙත් ප්‍රීඈම්ප් එකේ ගේන් කන්ට්‍රෝල් එකේ රාජකාරිය නම් එය නොවේ (පිටවන අවසාන ශබ්දයේ හඬ අඩු වැඩි කිරීම නොවේ එහි රාජකාරිය). මේ සඳහා තමයි වොල්‍යුම් කන්ට්‍රෝල් තිබෙන්නේ. ගේන් කන්ට්‍රෝල් එකෙන් කරන්නේ මයික් එකෙන් පිටවන කුඩා විදුලි සංඥාව පසුඅධියරයට (එනම් පවර්ඈම්ප් එකට) ගැලපෙන පරිදිත් වර්ධනය කිරීමයි. මෙම වර්ධනය ඕනවට වඩා වැඩි වුවොත් සංඥාව විකෘති වේ. එනිසා ගානට කන්ට්‍රෝල් කළ යුතුය.

      ගේන් යනු ඉලෙක්ට්‍රොනික්ස් ක්ෂේත්‍රයෙන් සවුන්ඩ් ඉංජිනියරිංවලට ගිය වචනයකි. එහෙත් වොල්‍යුම් යනු තනිකරම සවුන්ඩ් ක්ෂේත්‍රයේ වචනයකි. එහි දළ තේරුම ත්‍රිමාන (එනම් සාමාන්‍ය) පරිසරයේ පැතිරෙන ශබ්දයේ ප්‍රබලතාව (ශබ්දයේ පිරිපුන් බව) යන්නයි. වොල්‍යුම් කන්ට්‍රෝලර් එකෙන් එය අඩු වැඩි කෙරේ. ශබ්දය යනු ශක්තියක් නිසා, වොල්‍යුම් එකට ගැලපෙන විද්‍යුත් ගතිගුණය වන්නේ පවර් හෙවත් ජවයයි (වොට් ගණන). ජවය පාලනය වන්නේ පවර්ඈම්ප් එකෙන්. එනිසා වොල්‍යුම් කන්ට්‍රෝලය තිබෙන්නේ පවර්ඈම්ප් එකේ. දළ වශයෙන් loudness (විපුලතාව හෙවත් හඬේ සැර) කියා කියන්නේද වොල්‍යුම් එකටයි.

      Delete
  2. දිගටම ඉලෙක්ට්‍රොනික් දෙන්ඩකො

    ReplyDelete

Post a Comment

Thanks for the comment made on blog.tekcroach.top

Popular posts from this blog

දන්නා සිංහලෙන් ඉංග්‍රිසි ඉගෙන ගනිමු - පාඩම 1

මෙම පොත (පාඩම් මාලාව) පරිශීලනය කිරීමට ඔබට එදිනෙදා සිංහල භාෂාව භාවිතා කිරීමේ හැකියාව හා සාමාන්‍ය බුද්ධිය පමණක් තිබීම අවම සුදුසුකම ලෙස මා සලකනවා.  තවද, ඇසෙන පරිදි ඉංග්‍රීසි අකුරින් ලිවීමට හැකිවීම හා ඉංග්‍රීසියෙන් ලියා ඇති දෙයක් කියවීමට හැකි නම්, ඔබට මෙතැන් සිට මෙම පාඩම් මාලාව කියවා ඉගෙන ගත හැකිය.  ඔබට එසේ ඉංග්‍රීසි කියවීම හා ලිවීම ගැන දැනීමක් දැනටමත් නොමැත්තේ නම්, කරුණාකර මෙ‍ම පොතෙහි “අතිරේකය - 1 ”  බලා පළමුව එම හැකියාව ඇති කරගන්න.  තවද, හැකි පමණ ඉංග්‍රීසි වචනද පාඩම් කරගන්න. ඔබ හිතවතෙකුගේ නිවසකට හෝ වෙනත් පිටස්තර තැනකට යන විටෙක හැසිරෙන්නේ ඔබට අවශ්‍ය විදියටම නෙමේ නේද?  එනම්, පිට නිවසකට ගිය විට අහවල් පුටුව තිබෙන තැන හරි නැහැ, අහවල් එක මෙහෙම තිබෙන්නට ඕනෑ ආදී ලෙස ඔවුනට පවසන්නේ නැහැ, මොකද අප සිටින්නේ අනුන්ගේ තැනක නිසා.  එලෙසම, ඉංග්‍රීසි භාෂාව යනු සිංහල නොවේ.  ඔබ කැමැති වුවත් නැතත් ඉංග්‍රීසි ඉගෙනීමේදීද අප ඉංග්‍රීසි ව්‍යාකරණ රීති හා රටා එපරිද්දෙන්ම උගත යුතුය.  එනම්, සෑම සිංහල වගන්ති රටාවක්ම ඉංග්‍රීසියට ඔබ්බන්නට නොව, ඉංග්‍රීසියේ ඇති රටා ඔබ දන්නා සිංහල භාෂාව තුළින් ඉගෙනීමට උත්සහ කළ යුතුය. 

දන්නා සිංහලෙන් ඉංග්‍රිසි ඉගෙන ගනිමු - අතිරේකය 1

මූලික ඉංග්‍රීසි ලිවීම හා කියවීම ඉංග්‍රීසියෙන් ලියන්නේ හා ඉංග්‍රීසියෙන් ලියා ඇති දෙයක් කියවන්නේ කෙසේද?  ඉංග්‍රීසිය ඉගෙනීමට පෙර ඔබට මෙම හැකියාව තිබිය යුතුමය.  එය එතරම් අපහසු දෙයක්ද නොවේ.  ඔබේ උනන්දුව හොඳින් ‍තිබේ නම්, පැය කිහිපයකින් ඔබට මෙම හැකියාව ඇති කර ගත හැකිය.  මුල සිට පියවරෙන් පියවර එය උගන්වන්නම්.   මුලින්ම මිනිසා භාෂාවක් භාවිතා කළේ ශබ්දයෙන් පමණි.  එනම් ලිඛිත භාෂාව ඇති වූයේ පසු කාලයකදීය.  කටින් නිකුත් කරන ශබ්ද කනින් අසා ඔවුන් අදහස් උවමාරු කර ගත්තා.  පසුව ඔවුන්ට වුවමනා වුණා මෙම ශබ්ද කොලයක හෝ වෙනත් දෙයක සටහන් කර ගන්නට.  ඒ සඳහායි අකුරු නිර්මාණය කර ගත්තේ.  එම අකුරු නියෝජනය කරන්නේ ශබ්දයි .  මෙසේ මූලික අකුරු කිහිපයක් ඔවුන් එක එක භාෂාව සඳහා නිර්මාණය කර ගත්තා.  ඉංග්‍රීසියේදී මෙලෙස මූලික අකුරු 26ක් ඇත.   එය ඉංග්‍රීසි හෝඩිය ලෙස හැඳින් වෙනවා. අප ඉගෙන ගත යුත්තේ මෙම අකුරු මඟින් නියෝජනය කෙරෙන ශබ්ද මොනවාද යන්නයි.  එවිට ඔබට ඉංග්‍රීසි ලිවීමට හා කියවීමට හැකි වෙනවා.  ඊට පෙර අප අකුරු 26 දැනගත යුතුයි.  එම අකුරු 26 පහත දක්වා ඇත.  ඉංග්‍රීසියේදී සෑම අකුරක්ම “සිම්පල්” හා “කැපිටල්” ලෙස දෙයාකාර

කතාවක් කර පොරක් වන්න...

කෙනෙකුගේ ජීවිතය තුල අඩුම වශයෙන් එක් වතාවක් හෝ කතාවක් පිරිසක් ඉදිරියේ කර තිබෙනවාට කිසිදු සැකයක් නැත. පාසැලේදී බලෙන් හෝ යම් සංගම් සැසියක හෝ රැස්වීමක හෝ එම කතාව සමහරවිට සිදු කර ඇති. පාසලේදී කතා මඟ හැරීමට ටොයිලට් එකේ සැඟවුනු අවස්ථාද මට දැන් සිහිපත් වේ. එහෙත් එදා එසේ කතා මඟ හැරීම ගැන අපරාදේ එහෙම කළේ යැයි අද සිතේ. යහලුවන් ඉදිරියේ "පොර" වෙන්න තිබූ අවස්ථා මඟ හැරුණේ යැයි දුකක් සිතට නැඟේ. ඇත්තටම කතාවක් කිරීම "පොර" කමකි. දක්ෂ කතිකයන්ට සමාජයේ ඉහල වටිනාකමක් හිමි වේ. පාසැලේදී වේවා, මඟුලක් අවමඟුලක් හෝ වෙනත් ඕනෑම සමාජ අවස්ථාවකදී වේවා දේශපාලන වේදිකාව මත වේවා කතාවක් කිරීමේදී පිලිපැදිය යුත්තේ සරල පිලිවෙතකි. එහෙත් එම සරල පිලිවෙත තුල වුවද, තමන්ගේ අනන්‍යතාව රඳවන කතාවක් කිරීමට කාටත් හැකිය. පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයා වෙනස් වේ. එම වෙනස ප්‍රසිද්ධ කතා (public speaking) තුලද පවත්වාගත හැකිය. මේ ගැන මට ලිපියක් ලියන්නට සිතුනේ මාගේ මිතුරෙකුට ප්‍රසිද්ධ කතාවක් කිරීමට අවශ්‍ය වී, ඒ ගැන මේ ළඟ දවසක අප පැයක් පමණ සිදු කළ සංවාදයක් නිසාය. මා ප්‍රසිද්ධ දේශකයකු නොවුණත් මේ විෂය සම්බන්දයෙන් පාසැල් කාලයේ සිටම පත

දෛශික (vectors) - 1

එදිනෙදා ජීවිතයේදිත් විද්‍යාවේදිත් අපට විවිධාකාරයේ අගයන් සමඟ කටයුතු කිරීමට සිදු වෙනවා . ඉන් සමහරක් නිකංම සංඛ්‍යාවකින් ප්‍රකාශ කළ හැකි අගයන්ය . අඹ ගෙඩි 4 ක් , ළමයි 6 දෙනෙක් ආදී ලෙස ඒවා ප්‍රකාශ කළ හැකියි . තවත් සමහර අවස්ථාවලදී නිකංම අගයකින් / සංඛ්‍යාවකින් පමණක් ප්‍රකාශ කළ නොහැකි දේවල් / රාශි (quantity) හමු වේ . මෙවිට “මීටර්” , “ තත්පර” , “ කිලෝග්‍රෑම්” වැනි යම් ඒකකයක් (unit) සමඟ එම අගයන් පැවසිය යුතුය ; නැතිනම් ප්‍රකාශ කරන අදහස නිශ්චිත නොවේ . උදාහරණයක් ලෙස , “ මං 5 කින් එන්නම්” යැයි කී විට , එම 5 යනු තත්පරද , පැයද , දවස්ද , අවුරුදුද ආදි ලෙස නිශ්චිත නොවේ . මේ දෙවර්ගයේම අගයන් අදිශ (scalar) ලෙස හැඳින්වේ . අදිශයක් හෙවත් අදිශ රාශියක් යනු විශාලත්වයක් පමණක් ඇති දිශාවක් නැති අගයන්ය . ඔබේ වයස කියන විට , “ උතුරට 24 යි , නැගෙනහිරට 16 යි” කියා කියන්නේ නැහැනෙ මොකද දිශාව යන සාධකය / කාරණය වයස නමැති රාශියට වැදගත්කමක් නැත . එහෙත් සමහර අවස්ථා තිබෙනවා අගයක් / විශාලත්වයක් (magnitude) මෙන්ම දිශාවක්ද (direction) පැවසීමට සිදු වන . මෙවැනි රාශි දෛශික (vector) ලෙස හැඳින්වේ . උදාහරණයක් ලෙස , ඔබ යම් “බලයක්

දැනගත යුතු ඉංග්‍රිසි වචන -1

ඉංග්‍රිසි බස ඉගැනීමේදී වචන කොපමණ උගත යුතුද, එම වචන මොනවාදැයි බොහෝ දෙනෙකුට මතුවන ගැටලුවක් වන අතර, බොහෝ දෙනා ඊට විවිධ පිලිතුරුද සපයා ඇත. මේ ගැන හොඳින් පරීක්ෂණය කර ඇමරිකානු ආයතනයක් විසින් වචන 5000ක ලැයිස්තුවක් ඉදිරිපත් කර ඇත. එම ලැයිස්තුව මා කෙටස් දෙකකට (දිගු වැඩි නිසා) සිංහල තේරුම්ද සහිතව ඉදිරිපත් කර ඇත. (මේවා සැකසුවත් සෝදුපත් බලා නැති නිසා සුලු සුලු දෝෂ සමහරවිට තිබිය හැකිය). පහත ලැයිස්තුවේ වචන 2500ක් ඇත.    Word    තේරුම        be    ඉන්නවා    and    හා    of    ගේ    in    තුල    to    ට    have    තියෙනවා    to    ට    it    ඒක, ඌ    I    මම    that    ... කියලා, ඒ/අර, ඒක/අරක    for    සඳහා    you    ඔබ, ඔබලා    he    ඔහු    with    සමඟ    on    මත    do    කරනවා, "මෙව්ව කරනවා"    say    කියනවා    this    මේ, මේක    they    උන්, ඒවා, ඒගොල්ලෝ    at    දෙස, අසල    but    නමුත්    we    අපි    his    ඔහුගේ    from    සිට, ගෙන්    not    නැහැ    by    විසින්, මඟින්    she    ඇය    or    හෝ, හෙවත්    as    විට, නිසා, වශයෙන්    what    මොකක්ද,