මා දැන් වසර කිහිපයක සිට ජවිපෙ (මාලිමාව) දැඩි ලෙස විවේචනය කරමින් සිටී. එසේ තිබියදිත් පසුගිය කාලය තුල මාද ඔවුන්ගේ සමහර සාකච්ඡාවලට සහභාගී වී ඇත (ඒවා ඵල රහිත "බොල්" විය). මාලිමාව ජයග්රහනය කරන්නට යන පිරිසෙන් අතිශය බහුතරය එසේ කරන්නට සිතන්නේ දශක කිහිපයක සිට රට පාලනය කල දේශපාලු පක්ෂ විසින් සිදු කරන ලද විනාශකාරී මංකොල්ලකාරී දේශපාලනය නිසාය. උනුත් හොඳ නැහැ මුනුත් හොඳ නැහැ නිසා ජවිපෙට දීලවත් බලමු යන හැඟීමෙන් යුතුව ඔවුන් වැඩ කරනවා. වෙනත් විකල්ප නොමැති නිසා, සමහරවිට අසරනකමට ජවිපෙට ඡන්දය දීමට ඔවුන් ඉබේම පෙලඹීම අසාධාරනද නැත. එහෙත් අප විසින් දේශපාලන පක්ෂයක් හෝ කණ්ඩායමක් තෝරා ගත යුත්තේ එසේ නොවේ. ඔවුන් විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද යෝජනා, ප්රතිපත්තිවලට එකඟ නම් පමනයි අපගේ ඡන්දය ලබා දිය යුත්තේ. එහෙත්, ජවිපෙට සහය දක්වන පිරිස ජවිපෙ ප්රතිපත්ති දන්නේද? පැහැදිලිවම නැත. ට්රෙන්ඩ් එකට දේශපාලනය කිරීමට පුරුදුව සිටින ලාංකිකයන්ට ප්රතිපත්ති දේශපාලනය කොහෙත්ම හුරු නැත. ජවිපෙ පාක්ෂිකයා පොහොට්ටුවේ පාක්ෂිකයාට වඩා ගර්හිත තත්වයේ සිටී. ජවිපේ කෝර් එකට ඔවුන්ගේ නායකයාගේ වදන් පන්සිල් පද, කොරානය, භගවත් ගීතාව, දස පනත වැනි
මේ දිනවල රූපවාහිනි නාලිකාවේ සතිපතා විකාශය වන වැඩසටහනක් මමද උද්යෝගයෙන් නරඹමි. මිථ්යාව කුඩුපට්ටම් කර දමා මිථ්යා කඩතුරාව ඉවත් කර යථාර්ථය හෙවත් යථාරූපයේ ජ්යෝතිය ජහමනයාට ලබා දීමට කටයුතු කිරීම වැඩසටහනේ එක් අරමුණක් බව ඔවුන් කියයි. මීට පෙරත් මෙම වැඩසටහන ගැන මා යම් සටහනක් කළේ යථෝක්ත අරමුණින් යම් අපගමනය වීමක් දුටු නිසාය. ගිය සතියේ වැඩසටහනින් එම අපගමනය කූඨප්රාප්ත වූ බවක් හැඟේ.
පළමුව යථාරූපය කුමක්දැයි ඔවුන් නිර්ණය කර ගත යුතුය. තමන්ට සිතෙන දේ සත්ය හෝ තමන් දන්න දේ සත්ය සේ හෝ නොගත යුතු සේම, මිථ්යාව යනු කුමක්දැයි යන්නත් ඔවුන් අපට නිරන්තරයෙන් මතක් කර දී ඔවුන්ද එය නිති සිහිතබා වැඩසටහනේදී අදහස් දැක්වීම සුදුසු යැයි සිතේ.
ගිය වැඩසටහනින් ඉතාම පැහැදිලි වූ දෙය නම්, යථාරූපය විදහපානවාට වඩා යම් දැනුම් පද්ධතියක් (බුදු දහම නම් දැනුම් පද්ධතිය) යම් පිළිසකර කිරීමක් සිදු වීමයි. බොහෝවිට එය (සිංහල බෞද්ධ) ජහමනයාට නම් බොහෝ ප්රියජනක වීමට පුලුවන් වුවත්, පෙර මා කී ලෙසම, යථාරූපය හෝල්සේල් එකේ වලලා දැමීමද ඉන් සිදු විය. බුදු දහම ගැන අවශ්ය නම් වෙනත් වැඩසටහන් පෙලක් කිරීමට බාධාවක් නැහැනෙ.
විද්යුත් හා මුද්රිත ජනමාධ්යවල නිතරම දක්නට ලැබෙන තත්වය නම්, ඊනියා උගතුන්, "භෞතිකවාදින්", හා අපට යථාරූපය පෙන්වීමට ඉදිරිපත් වන බොහෝ අය මහා සංස්කෘතිය (සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතිය) වාස්තවිකව විස්තර කිරීමට ඇති බිය හෝ මැලිකමයි. බය වුණු කුඩා ළමුන් තම මෑනියන්ගේ පිටුපස හැංගෙන්නා සේ, බුදු දහම මතුවන අවස්ථාවේදී මෙම බක පණ්ඩිතයන් චීත්ත පිටුපස සැඟවෙන නිවටයන් බඳුය. බොදු බලු සේනාව වැනි කාලකන්නි සංවිධානවල සිටින කඳ බඩ මහත මොලේ නැති "ගලේ පහරන ඥානිස්සර" වැනි ධාමරිකයන් සිටින නිසා එවැනි බයක් තිබේදැයි මා දන්නේ නැත.
සමහරවිට පසුගිය වැඩසටහන කෙනෙකුට බුදු දහමද යම් අයුරකින් විකෘති වූවා සේද දැනිය හැකිය. දෙවියන්, භූතයන් වැනි භව/ලෝක නැති බවක් එහි සිටි ස්වාමින් වහන්සේලා "හැඟවූයේය". එම "මිනිස් නොවන සත්ව කොට්ටාශ" ක්ෂුද්ර ජීවින් බවට හිඟි කළහ. එහෙත් කිසිම විටක දෙවියන්, බ්රහ්මයන් නැතැයි ඍජුව කිව්වේද නැත. පුදුමෙට මෙන් මිථ්යාව පට්ට ගහන්නට සැදී පැහැදී සිටි අනෙක් ඊනියා උගතුන් ඒ ගැන විමසුවේද නැත. එතැන යම් නිල නොවන ව්යංග සම්මුතියක් ඇතිව වැඩසටහන කළ බවක් දැනේ. එනම්, බුදු දහම තුල තිබෙන "විද්යාත්මක නොවන" කිසිදු කරුණක් මතු නොකිරීමට වගබලා ගෙන ඇත.
බුදු දහම දැනුම් පද්ධතියක් ලෙස ගත් කළ ඉතා වටිනේය. එම දැනුම් පද්ධතිය අනවශ්ය විකෘති කිරීම්වලින් ආරක්ෂා කර ගැනීමද අවශ්ය වේ. එහෙත් එය වාස්තවිකත්වය තහවුරු කරගත්තක් නොව. ලෝක මැවුම්කාර සර්වබලධාරි දෙවියන්ගේ කතාන්දරය මෙන්ම බුදු දහමේ හරය තවත් ප්රබන්දයක්ම පමණි. කර්මය, නිර්වානය, භව හා පුනර්භව කාට පුලුවන්ද හා පුලුවන් වීද අප හට ප්රත්යක්ෂයෙන්ම පෙන්වා දීමට? එවැන්නක් ක්ෂාත් ක්ෂාත් කර ගත් කෙනෙකු ඉදිරිපත්ද නොවේ. ඉදිරිපත් වන එකා දෙන්නාව (පිටිදූවේ සිරිධම්ම වැනි) උන්මත්තකයන් සේ පට්ට ගහන්නේම එම භික්ෂු සමාජය විසින්මයි. ඉතිං මෙම කිසිදු තත්වයක් එම වැඩසටහනින් ඉස් මතු නොකළේ අර කියූ සම්මුතිය නිසාද?
දැනුම් පද්ධතියක් ලෙස විද්යාවේ නාමයෙන් හෝ මිථ්යාවෙන් නාමයෙන් හෝ ඕනෑම දෙයක් පැවතීම කිසිසේත් වැරැද්දක් නොවේ. ඒවා ඉගෙන ගැනීම හා ඉගැන්වීමද ගැටලුවක් නොවේ. අප දේව කතාවලට කොතරම් ලොල්ද යන්න පැහැදිලි වන්නේ එවැනි අද්භූත කතාවක් අසන්නට කවුරුත් දක්වන කැමැත්ත දැකීමෙනි. එහෙත් ගැටලුව වන්නේ මිථ්යාව ඛණ්ඩනය කරනවා යැයි කියා ගන්නා අය, සමාජයෙන් එන ප්රතිරෝධයන්ට මුහුන දීමට තිබෙන අකමැත්ත හෝ බිය නිසා, බුදු දහම ගැන අපක්ෂපාතී වාස්තවික විවරණයන් සිදු නොකිරීමයි. ඒ වෙනුවට එවුන් කරන්නේ බුදු දහමින්ම තවත් පාඨ ගෙනහැර පෑමයි. ප්රශ්නය ඇත්තටම විකෘති වෙච්ච බුදු දහම ගැන නොව; නිර්මල බුදු දහම තුලම අර කියන යථාරූපය පවතිනවාද යන්නයි.
මේ වෙලාවේ මට එක්තරා හාස්යජනක සිදුවීමක් සිහිපත් වේ. ලංකාවේ ප්රමුඛ විද්යා සඟරාවක හිටපු මහචාර්ය කෙනෙකු වන නලින් සිල්වා හා තවත් මහචාර්යවරයකු වන අමරතුංග සමඟ විද්යා මතවාදයක් සතිපතා පළවිය. කවදත් සිල්වා මහතා බුදු දහම හා වෙනත් මිත්යා මත විශ්වාස කරන්නෙකි. ඔහුගේ භෞතික විද්යා දැනුම ඔහුව ඉන් මුදවා ලන්නට සමත් වී නැත. කෙසේ වෙතත් එමඟින් ඔහු ප්රබල මහා සංස්කෘතියේ සපෝට් එක නිතර ලබා ගැනීට සමත් වූවෙකි. එවිට මැච් එක (වාදය) පටන් ගන්න විටම සිල්වා මහතා ඉදිරියෙන් සිටී. එවන් අවස්ථාවලදී එම අනිසි තත්වයෙන් යම් පසුබෑමක් ලැබ තිබෙන හොඳ ශාස්ත්රඥයන් කළ යුත්තේ තව තවත් දෘඪ වාස්තවිකත්වය මත තම මතයන් ප්රකාශ කිරීම වුවත්, ටික දවසක් යන විට අමරතුංග මහාචාර්යතුමා සිල්වා ආචාර්තුමාට වඩා බුදු දහම හා මිථ්යාව ආරක්ෂා කරන්නකු සේ අදහස් දැක්වීය. මෙය තමයි ලාංකික මිනිසාගේ තිබෙන බංකොලොත් බව. එහි උගත් නූගත් භේදය බලපාන බවක් නොපෙනේ.
පළමුව යථාරූපය කුමක්දැයි ඔවුන් නිර්ණය කර ගත යුතුය. තමන්ට සිතෙන දේ සත්ය හෝ තමන් දන්න දේ සත්ය සේ හෝ නොගත යුතු සේම, මිථ්යාව යනු කුමක්දැයි යන්නත් ඔවුන් අපට නිරන්තරයෙන් මතක් කර දී ඔවුන්ද එය නිති සිහිතබා වැඩසටහනේදී අදහස් දැක්වීම සුදුසු යැයි සිතේ.
ගිය වැඩසටහනින් ඉතාම පැහැදිලි වූ දෙය නම්, යථාරූපය විදහපානවාට වඩා යම් දැනුම් පද්ධතියක් (බුදු දහම නම් දැනුම් පද්ධතිය) යම් පිළිසකර කිරීමක් සිදු වීමයි. බොහෝවිට එය (සිංහල බෞද්ධ) ජහමනයාට නම් බොහෝ ප්රියජනක වීමට පුලුවන් වුවත්, පෙර මා කී ලෙසම, යථාරූපය හෝල්සේල් එකේ වලලා දැමීමද ඉන් සිදු විය. බුදු දහම ගැන අවශ්ය නම් වෙනත් වැඩසටහන් පෙලක් කිරීමට බාධාවක් නැහැනෙ.
විද්යුත් හා මුද්රිත ජනමාධ්යවල නිතරම දක්නට ලැබෙන තත්වය නම්, ඊනියා උගතුන්, "භෞතිකවාදින්", හා අපට යථාරූපය පෙන්වීමට ඉදිරිපත් වන බොහෝ අය මහා සංස්කෘතිය (සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතිය) වාස්තවිකව විස්තර කිරීමට ඇති බිය හෝ මැලිකමයි. බය වුණු කුඩා ළමුන් තම මෑනියන්ගේ පිටුපස හැංගෙන්නා සේ, බුදු දහම මතුවන අවස්ථාවේදී මෙම බක පණ්ඩිතයන් චීත්ත පිටුපස සැඟවෙන නිවටයන් බඳුය. බොදු බලු සේනාව වැනි කාලකන්නි සංවිධානවල සිටින කඳ බඩ මහත මොලේ නැති "ගලේ පහරන ඥානිස්සර" වැනි ධාමරිකයන් සිටින නිසා එවැනි බයක් තිබේදැයි මා දන්නේ නැත.
සමහරවිට පසුගිය වැඩසටහන කෙනෙකුට බුදු දහමද යම් අයුරකින් විකෘති වූවා සේද දැනිය හැකිය. දෙවියන්, භූතයන් වැනි භව/ලෝක නැති බවක් එහි සිටි ස්වාමින් වහන්සේලා "හැඟවූයේය". එම "මිනිස් නොවන සත්ව කොට්ටාශ" ක්ෂුද්ර ජීවින් බවට හිඟි කළහ. එහෙත් කිසිම විටක දෙවියන්, බ්රහ්මයන් නැතැයි ඍජුව කිව්වේද නැත. පුදුමෙට මෙන් මිථ්යාව පට්ට ගහන්නට සැදී පැහැදී සිටි අනෙක් ඊනියා උගතුන් ඒ ගැන විමසුවේද නැත. එතැන යම් නිල නොවන ව්යංග සම්මුතියක් ඇතිව වැඩසටහන කළ බවක් දැනේ. එනම්, බුදු දහම තුල තිබෙන "විද්යාත්මක නොවන" කිසිදු කරුණක් මතු නොකිරීමට වගබලා ගෙන ඇත.
බුදු දහම දැනුම් පද්ධතියක් ලෙස ගත් කළ ඉතා වටිනේය. එම දැනුම් පද්ධතිය අනවශ්ය විකෘති කිරීම්වලින් ආරක්ෂා කර ගැනීමද අවශ්ය වේ. එහෙත් එය වාස්තවිකත්වය තහවුරු කරගත්තක් නොව. ලෝක මැවුම්කාර සර්වබලධාරි දෙවියන්ගේ කතාන්දරය මෙන්ම බුදු දහමේ හරය තවත් ප්රබන්දයක්ම පමණි. කර්මය, නිර්වානය, භව හා පුනර්භව කාට පුලුවන්ද හා පුලුවන් වීද අප හට ප්රත්යක්ෂයෙන්ම පෙන්වා දීමට? එවැන්නක් ක්ෂාත් ක්ෂාත් කර ගත් කෙනෙකු ඉදිරිපත්ද නොවේ. ඉදිරිපත් වන එකා දෙන්නාව (පිටිදූවේ සිරිධම්ම වැනි) උන්මත්තකයන් සේ පට්ට ගහන්නේම එම භික්ෂු සමාජය විසින්මයි. ඉතිං මෙම කිසිදු තත්වයක් එම වැඩසටහනින් ඉස් මතු නොකළේ අර කියූ සම්මුතිය නිසාද?
දැනුම් පද්ධතියක් ලෙස විද්යාවේ නාමයෙන් හෝ මිථ්යාවෙන් නාමයෙන් හෝ ඕනෑම දෙයක් පැවතීම කිසිසේත් වැරැද්දක් නොවේ. ඒවා ඉගෙන ගැනීම හා ඉගැන්වීමද ගැටලුවක් නොවේ. අප දේව කතාවලට කොතරම් ලොල්ද යන්න පැහැදිලි වන්නේ එවැනි අද්භූත කතාවක් අසන්නට කවුරුත් දක්වන කැමැත්ත දැකීමෙනි. එහෙත් ගැටලුව වන්නේ මිථ්යාව ඛණ්ඩනය කරනවා යැයි කියා ගන්නා අය, සමාජයෙන් එන ප්රතිරෝධයන්ට මුහුන දීමට තිබෙන අකමැත්ත හෝ බිය නිසා, බුදු දහම ගැන අපක්ෂපාතී වාස්තවික විවරණයන් සිදු නොකිරීමයි. ඒ වෙනුවට එවුන් කරන්නේ බුදු දහමින්ම තවත් පාඨ ගෙනහැර පෑමයි. ප්රශ්නය ඇත්තටම විකෘති වෙච්ච බුදු දහම ගැන නොව; නිර්මල බුදු දහම තුලම අර කියන යථාරූපය පවතිනවාද යන්නයි.
මේ වෙලාවේ මට එක්තරා හාස්යජනක සිදුවීමක් සිහිපත් වේ. ලංකාවේ ප්රමුඛ විද්යා සඟරාවක හිටපු මහචාර්ය කෙනෙකු වන නලින් සිල්වා හා තවත් මහචාර්යවරයකු වන අමරතුංග සමඟ විද්යා මතවාදයක් සතිපතා පළවිය. කවදත් සිල්වා මහතා බුදු දහම හා වෙනත් මිත්යා මත විශ්වාස කරන්නෙකි. ඔහුගේ භෞතික විද්යා දැනුම ඔහුව ඉන් මුදවා ලන්නට සමත් වී නැත. කෙසේ වෙතත් එමඟින් ඔහු ප්රබල මහා සංස්කෘතියේ සපෝට් එක නිතර ලබා ගැනීට සමත් වූවෙකි. එවිට මැච් එක (වාදය) පටන් ගන්න විටම සිල්වා මහතා ඉදිරියෙන් සිටී. එවන් අවස්ථාවලදී එම අනිසි තත්වයෙන් යම් පසුබෑමක් ලැබ තිබෙන හොඳ ශාස්ත්රඥයන් කළ යුත්තේ තව තවත් දෘඪ වාස්තවිකත්වය මත තම මතයන් ප්රකාශ කිරීම වුවත්, ටික දවසක් යන විට අමරතුංග මහාචාර්යතුමා සිල්වා ආචාර්තුමාට වඩා බුදු දහම හා මිථ්යාව ආරක්ෂා කරන්නකු සේ අදහස් දැක්වීය. මෙය තමයි ලාංකික මිනිසාගේ තිබෙන බංකොලොත් බව. එහි උගත් නූගත් භේදය බලපාන බවක් නොපෙනේ.